Rol en expertise van de communicatieadviseur

Desiree Orij (communicatieadviseur duurzaamheid) en Chantal van der Leest (gedragspsycholoog Nationaal Isolatieprogramma en adviseur groene gedragsverandering en weerstand) reflecteerden op de rol van de communicatieadviseur in onze veranderende wereld.

Emoties zetten aan tot actie

Chantal ging in op de mogelijke emoties die mensen ervaren als het gaat om klimaat (bang, blij, boos, bedroefd) en hoe je deze gebruikt om mensen tot actie aan te zetten. Bijvoorbeeld door niet alleen angst aan te wakkeren, maar daarbij dan ook hoop te bieden. Ook wenste ze iedereen een keer de rol van ‘boze burger’ toe, om te ervaren hoe het is om aan de andere kant te staan. ‘Voor bewoners begint het verhaal niet op het punt waarvan de overheid denkt dat het begint. Er is al een geschiedenis in de wijk waar je als overheid rekening mee moet houden’, aldus Chantal. Tenslotte pleitte Chantal ervoor om vol te houden als de weerstand heel groot wordt en frictie toeneemt. ‘Dat betekent namelijk dat mensen denken dat het echt gaat gebeuren wat de overheid wil en dat je ook dichtbij een kantelpunt (social tippingpoint) bent.’

Formulering van de boodschap: vermijd het woord 'verplicht'

Desiree is betrokken bewoner en is inmiddels als professional aan de slag bij een initiatief in haar eigen Haarlemse wijk voor een lokaal warmtenet. Hiervoor is betrokkenheid bij de omgeving heel belangrijk. Desiree: ‘Je kunt de bewoner bereiken vanuit hun behoeften, zorgen en vragen.’ Een andere tip van Desiree is om gebruik te maken van het onbewuste brein van mensen door heel goed na te denken over de formulering van de boodschap. ‘Vermijd bijvoorbeeld het woord VERPLICHT. Dus zeg ‘Beslis zelf of je meedoet’ in plaats van ‘Meedoen is niet verplicht’.

Communiceren onder spanning

TenneT en Liander werken beiden aan complexe opgaven in weinig ruimte. Voor veel mensen is een nieuwe hoogspanningsverbinding een ver-van-mijn-bedshow. Dave Rüter en Jelmer Bron van TenneT vertelden hoe ze er toch voor zorgden dat ze de mensen in het zoekgebied daarbij meenemen. Dat doen ze door regelmatig te communiceren, ook als er even niet zoveel te vertellen is. En door bijvoorbeeld verbindingsdagen te organiseren, waarbij bewoners op verschillende locaties mee kunnen kijken bij onderzoek naar de mogelijke tracés.

Liander moet de komende jaren onder andere 1500 transformatorhuisjes in woonwijken plaatsen, zo vertelde omgevingsmanager Rob Vonk. Daarover communiceren ze op meerdere niveaus. Zijn collega Jannet Jouwsma vulde daarop aan. ‘Bewustwording pakken we samen met andere netbeheerders op in landelijke campagnes. Voor de communicatie op wijkniveau maken we een uitgebreide omgevingsanalyse. De inzet van middelen hangt af van de impact die de werkzaamheden hebben.’

De VVE Kennis Jackpot: hoe vinden we samen de weg uit het doolhof? 

Bijna één op de vijf woningen in Nederland is onderdeel van een VVE. Het verduurzamen van deze woningen is misschien wel tien keer ingewikkelder. Daarom werkt Milieu Centraal aan de oprichting van het Kenniscentrum Verduurzaming VVE’s. Nicolien van Loon en Jana Rautenberg van Milieu Centraal vertelden hierover én gingen in gesprek met Art den Boer (gemeente Delft) en met de deelnemers. Een deel van hen werkt zelf aan een VVE-aanpak voor hun gemeente, andere deelnemers volgen de ontwikkelingen vooral als eigenaar van een appartement.

Het kenniscentrum is nog volop in ontwikkeling en Milieu Centraal wil graag weten tegen welke vragen verschillende gemeenten aanlopen bij hun aanpak. Waar sommige gemeenten al volop in contact zijn met VVE’s, zijn andere nog zoekende. Zo is het heel belangrijk om de basis op orde te krijgen: hoeveel VVE’s zijn er eigenlijk in jouw gemeente? Hoe kom je aan contactgegevens van besturen? Welke VVE beheerkantoren zijn actief? En waar is sprake van ‘gespikkeld bezit’: een mix van corporatiewoningen, particuliere eigenaren en particuliere verhuur?

Aanpak per doelgroep

• Gemeenten met of zonder VvE aanpak: Milieu Centraal ondersteunt gemeenten met kennis, trainingen, antwoorden op vragen en advies, zodat zij VvE’s beter kunnen helpen te verduurzamen.
  • Toolkits met bijvoorbeeld trainingcurricula, het VvE-handboek en communicatietemplates. 
  • Toegankelijke en bruikbare informatie specifiek voor gemeenten op één plek makkelijk te vinden.
  • Opleidingen en praktische ondersteuning bij het ontwikkelen van een VvE-aanpak.
  • Samenwerking faciliteren met andere gemeenten en marktpartijen die VvE-dienstverlening aanbieden.
• VVE's: Milieu Centraal biedt VvE's praktische kennis over verduurzaming en verbetering en antwoorden op de vragen die zij daarover hebben.
• Marktpartijen: Wij bieden marktpartijen kennis over verduurzaming zodat zij VvE’s beter kunnen ondersteunen in het verduurzamingsproces.

Inzichten deelsessie

• Breng de basis op orde: weet wie je doelgroepen zijn. Schakel dataspecialisten van jouw gemeente in of vraag Milieu Centraal om hulp.
• Werk samen met partijen die al een netwerk hebben in jouw gemeente, bijvoorbeeld het energieloket of bewoner coöperaties.
• Kleinere gemeenten kiezen vaak voor een gezamenlijke aanpak, dan voorkom je dat iedereen zelf het wiel uitvindt. Bijvoorbeeld het VVE Transitiecentrum Brabant.
• Kijk verder dan alleen het VVE-bestuur. Ook andere woningeigenaren kunnen een rol pakken om de verduurzaming aan te jagen. Grotere VVE’s hebben vaak een beheerkantoor. Zij kunnen VvE-besturen helpen, maar er zijn ook voorbeelden van kantoren die juist vertragen.
• Maak een goede eerste indruk: kom niet vertellen wat je zelf te bieden hebt, maar vraag wat de VvE nodig heeft.
• Voor advies op maat, inkoopacties én de uitvoering van maatregelen krijgen VVE’s te maken met commerciële aanbieders. Welke rol kies je als gemeente? Zo start de gemeente Amsterdam met een register voor betrouwbare marktpartijen.
• Houdt er ook rekening mee dat niet alle aannemers met VVE’s willen samenwerken, of dat ze hogere prijzen rekenen. Er is genoeg werk en VVE’s kunnen extra ‘gedoe’ of financieel risico opleveren.
• Het succes van jouw communicatie aanpak valt of staat bij enthousiaste mensen die goed contact kunnen maken. Ga daarom in jouw omgeving op zoek naar ‘VVE-fluencers’. Mensen die met positief enthousiasme en veel geduld de ‘reis’ naar een duurzame VVE aangaan. Inspiratie? Volg @Lodewijk Berkhout en @Claudia Siewers op LinkedIn of download gratis het boek ‘De Lange Hordenloop’.
• Zorg dat VVE-besturen makkelijk met elkaar in contact kunnen komen om tips en ervaringen uit te wisselen. Zeker als het om vergelijkbare gebouwen en/of buurten gaat.
• Communiceer niet alleen over subsidies en terugverdientijden. Geld is niet de enige gedragstrigger als het gaat om verduurzamen. Mensen kijken bijvoorbeeld ook naar wat hun buren doen. En het is belangrijk dat ze voldoende begrip en controle hebben over het proces en de maatregelen.

Heb je vragen of hulp ondig bij de VvE-aanpak voor jouw gemeente? Neem dan contact op met Nicolien van Loon of Jana Rautenberg via vve@milieucentraal.nl of kijk op de het Kenniscentrum voor VvE's. 

Klimaatmarkten, festivals en andere events: tips en valkuilen

De deelsessie over lokale klimaatmarkten en andere events stond bol van de praktische tips van Sandra Veldhuyzen (communicatieadviseur gemeente Nieuwkoop), Suzanne Heuts (communicatieadviseur energiecoöperatie WattNu), Caroline Bloemers (communicatieadviseur Klimaatstichting HIER) en de deelnemers uit deze sessie.

De conclusie is dat een breed opgezet evenement werkt. En het mag ook leuk zijn. Zo is er voor alle bezoekers iets te halen, ook voor de ‘bakfietsouders’ die niet naar een reguliere informatieavond komen. Dus combineer bijvoorbeeld korte presentaties met infokraampjes, maar denk ook aan activiteiten voor kinderen zoals een springkussen of leuke proefjes. En trek het breder: naast informatie over de warmtetransitie in de wijk kun je bijvoorbeeld ook een repaircafé inrichten en gebruikt speelgoed inzamelen.

Suggesties voor een volgende bijeenkomst

We haalden deze bijeenkomst veel interessante onderwerpen op voor een volgende keer. Wil jij jouw kennis delen over één van onderstaande onderwerpen? Of heb je een ander vraagstuk dat een plaats in het programma verdient? Mail het naar LCNK community manager evy.jansen@rvo.nl

• Bedrijven die suggereren voor/namens de gemeente te handelen.
• Pioniers/bedrijven die alternatieve oplossingen bieden:
  • Elektrische cv-ketel, ondanks verbod volgens Bouwbesluit.
  • Houtstoken, ondanks de overlast.
  • Waterstof als oplossing om (lang) op te wachten.
• Hoe positioneer je de ‘bewoner centraal’ zodanig, dat managers/bestuurders het serieus nemen en het landt in beleid (dus communicatie, participatie en omgevingsmanagement).
• Hoe maak je gebruik van het onbewuste brein om gedragsverandering te behalen?
• Hoe kunnen overheid en industrie beter samen optrekken om de energietransitie te versnellen.